Böbrek fonksiyonlarının geçici veya kalıcı bozulması olarak tanımlanan böbrek yetmezliği, akut ve kronik olmak üzere iki farklı şekilde ortaya çıkabiliyor. Kronik böbrek yetmezliği çok çeşitli klinik bulgularla kendisini gösterebilir. Bunlar ödem, kan basıncı yüksekliği, idrar sıklığında artma daha ileri evrelerde bulantı, kusma , nefes darlığı ve bilinç değişikliği olarak ifade edilebilir. Kronik böbrek yetmezliğinde ailesinde böbrek hastalığı olanlar, diyabet ve hipertansiyon hastaları, sık böbrek taşı düşürme hikayesi olanlar risk grubunda gösteriliyor.
Böbrek yetmezliği nedir?
Böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarının geçici veya kalıcı olarak bozulması durumudur. Böbrek yetmezliği, akut ve kronik olmak üzere iki farklı şekilde oluşabilir.
Böbrek fonksiyonlarının geçici bozulması akut böbrek yetmezliği; kalıcı olarak bozulması ve ilerlemesi kronik böbrek yetmezliği olarak tanımlanmaktadır.
Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?
Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri çoğu zaman böbrek yetmezliğinin ileri aşamalarında ortaya çıkmakta ve çok çeşitli olabilmektedir.
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Kan basıncı yüksekliği
- Ödem kronik böbrek yetmezliğinin belirtilerindendir.
Kronik böbrek yetmezliğinde idrarla ilgili şu bulgular görülebilir:
- İdrarın çay renginde olması gibi renk değişiklikleri,
- Köpüklü idrar,
- Gece sık idrara çıkmak,
- İleri evrelerde ise idrar miktarında azalma.
Kronik böbrek yetmezliğinin ileri evrelerinde hastalar,
- Bulantı
- Kusma
- Kaşıntı
- Nefes darlığı
- Bilinç değişikliği şikâyetleriyle hekime başvurabilir.
Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri nelerdir?
Kronik böbrek yetmezliğinin çok fazla nedeni vardır. Ülkemizde en sık görülen nedeni diyabetes mellitus bilinen adıyla şeker hastalığıdır. Ayrıca;
- Hipertansiyon
- Böbrek taşı
- Enfeksiyon
- Böbreğin bazı genetik kistik hastalıkları
- Glomerülonefritler
- İlaçlar (Özellikler yoğun uzun süreli ağrı kesici kullanımı ) kronik böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Kronik böbrek yetmezliğinde kimler risk grubundadır?
Yukarıda belirtilen rahatsızlıkları olan kişiler, kronik böbrek yetmezliğinde risk grubundadır. Bazı böbrek hastalıklarının genetik geçiş gösterdiği unutulmamalıdır. Bu nedenle aile bireylerinde böbrek hastalığı olan kişilerin, hekime başvurmaları ve kontrollerini ihmal etmemeleri önemlidir. Ayrıca;
- Obezite
- Sigara kullanımı
- Aşırı tuzlu beslenme böbrek hastalıklarında risk faktörleri arasındadır.
Kronik böbrek yetmezliği hangi rahatsızlıklara yol açar?
Birçok organ sisteminde sorunlara yol açan kronik böbrek yetmezliği, en çok kalp ve damar sistemini etkiler. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda koroner arter hastalığı ve kalp yetmezliği riski artmaktadır. Ayrıca iskelet sisteminde oluşan sorunlardan kaynaklı kemik erimesi ve deformiteleri görülebilir.
- Anemi,
- Hipertansiyon,
- Çeşitli cilt rahatsızlıkları,
- Cinsel işlev bozuklukları kronik böbrek yetmezliği sebebiyle görülebilen diğer sorunlardır.
Kronik böbrek yetmezliğinin evreleri nelerdir?
Kronik böbrek yetmezliği başlıca beş evreden oluşur. Evreler, nefroloji uzmanı tarafından gerekli tetkiklerin yapılmasıyla saptanır. Kronik böbrek yetmezliğinin beşinci evresinde hasta, diyaliz tedavisi veya böbrek nakli adayıdır.
Kronik böbrek yetmezliği tanısı nasıl konur? Tanı yöntemleri nelerdir?
Öncelikle hasta, nefroloji uzmanı tarafından ayrıntılı olarak sorgulanmalı ve muayene edilmelidir. Kronik böbrek yetmezliği tanısı çeşitli kan ve idrar tetkikleri, radyolojik ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleriyle konulur. Nefroloji uzmanının gerekli gördüğü durumlarda böbrek biyopsisi de yapılabilir.
Kronik böbrek yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Kronik böbrek yetmezliği tedavisi nefroloji uzmanı tarafından yapılmalıdır. Öncelikle;
- Kilolu hastalarda kilo sorunu çözülmeli,
- Sigara kullanımı sonlandırılmalı,
- Kontrolsüz ilaç alımı önlenmelidir.
Hastanın diyabeti olması durumunda kan şekeri; hipertansiyonun olması durumunda kan basıncı kontrolü sağlanmalıdır. Beslenme ve yeterli sıvı alımı önemlidir. Bunların yanı sıra hekimin uygun gördüğü ilaç tedavisi de seçenekler arasındadır. İleri evre kronik böbrek yetmezliğindeyse diyaliz tedavisi ve böbrek nakli olmak üzere iki tedavi seçeneği bulunmaktadır.
Kronik böbrek yetmezliğinin geç evrede teşhis edilmesi sonucunda hangi sorunlar ortaya çıkar?
Kronik böbrek yetmezliğinin geç dönemde teşhis edilmesi durumunda ne yazık ki yapılacak şeyler sınırlıdır. Bu hastalar, ilerleyen dönemde diyaliz tedavisi veya böbrek nakli adayıdırlar. İleri dönem (5. Evre ) kronik böbrek yetmezliğinin ideal tedavisi böbrek naklidir. Tıbbi durumu uygun olan her ileri evre kronik böbrek yetmezliği hastası, böbrek nakli için değerlendirilmelidir.
Kronik böbrek yetmezliğinde erken teşhis oldukça önemlidir. Bu nedenle böbrek hastalığı için risk altında olan bireyler, düzenli olarak hekim kontrolüne gitmelidir. Belirli aralıklarla muayeneye gidilmesi ve tetkiklerin yaptırılması sorunun erken saptanmasını sağlar.
Kronik böbrek yetmezliği hastaları nelere dikkat etmeli ve nasıl beslenmeli?
Kronik böbrek yetmezliği tanısı alan bireyin öncelikle, bir nefroloji uzmanı tarafından düzenli aralıklarla takip edilmesi gerekmektedir.
Kronik böbrek yetmezliğinde;
- Kilolu hastalarda kilo sorununun çözülmesi,
- Düzenli egzersiz yapılması,
- Yeterli miktarda sıvı alımı,
- Sigara kullanılmaması çok önemlidir.
Ağrı kesiciler başta olmak üzere hekim önerisi olmadan kontrolsüz ilaç almak böbrek sağlığı için oldukça risklidir.
Diyet konusunda en önemli nokta, fazla tuz alımının kısıtlanmasıdır. Hastalar, nefroloji uzmanının belirlediği çerçevede beslenme ve diyet uzmanı tarafından planlanan bir diyet programını uygulamalıdır.
