Duyu bütünleme ve bozukları nedir ?

Her gün çevremizi deneyimler ve çevremizden gelen duyusal bilgileri yorumlarız. Günlük duyusal deneyimlerimiz; dokunma, hareket, beden farkındalığı, görme, ses, koku, tat ve yer çekiminin çekilmesidir. Bu bilgilerin geldiği duyular: Görme, işitme, dokunma, tat, koku, denge ve hareket duyumuz (vestibüler duyu), sarılma ve kas ile eklem duyumuz (proprioception). Denge ve hareket duyumuz uzay boşluğunda nerede olduğumuzu ve başımızın yerçekimine göre nerede olduğunu bilmemizi sağlarken, kas ve eklem duyumuz bize ne kadar kuvvet uyguladığımızı ve vücut uzuvlarımızın vücudumuza göre nerede olduğunu bilememizi sağlar. Bütün bu duyular bize kendi vücudumuz ve çevre hakkında bilgi sağlar. Örneğin; elim nerede, bardağı almak için kolumu ne kadar uzatamam gerekir, merdiven çıkarken ayaklarımı ne kadar kaldırmam gerekiyor. Beynimizin gelen duyusal bilgileri düzenlediği, yorumladığı ve cevabını verdiği bu sürece Duyu Bütünleme denmektedir.

Çocukların çoğunda duyu bütünleme tipik çocukluk deneyimleri ile gelişir. Gündelik akışta sokakta onadığımız oyunlar. Çocuklar bu duyusal deneyimleri deneyimleyip vücutlarına gelen duyusal girdiyi yorumlama, sınıfşandırma ve uygun cevap verebilmeyi geliştirirler. Örneğin çocuklar, zıplama, atlama,  ve yürüme gibi aktiviteler ile vücutlarının uzaydaki konumu hakkında bilgi kazanırlar. Bu bilgi onların normal cevap üreterek güvenli bir şekilde gezinmelerine yardımcı olur. Örneğin; merdivenden koşarak inmek. 

Duyusal bütünleme bozukluğu genellikle günlük yaşam becerileri performans azalması, sosyal becerileri, olgunlaşmamış oyun becerileri, benlik kavramı engelli, ince ve kaba motor becerileri azalmış ve zorlukları ile ilişkili  olduğunu bildirmiştir.  Bu özellikleri gösteren çocuklarda   birçok neden olabilir, duyusal işleme zorlukları neden olabilir, duyusal  girdi arayışı, duyusal kaçınma ya da duyusal duyarlılık davranışa neden olabilir.
Çocuğunuz da aşağıdaki hareketlerden herhangi biri olduğu şüphesinde iseniz durum doğru bir şekilde ele alınır, doğru bir yaklaşım sergilenirse, duyu bütünlüğü bozukluğu gelişmeden denetim altına alınabilir. Ancak gerek bedensel gerekse zihinsel olarak yaşanan yukarıda anlatılan durumları her zaman bir ergoterapist yardımı ile yönetmek gerekir. Her ne kadar hayati bir hal oluşturmasa da, duyu bütünlüğü bozukluğu gelişmesi ve kronikleşme olasılığı göz önüne alınarak, tanı aşamasından tam tedavi aşamasına kadar dikkat ve özenle takip edilmesi gereken bir süreç olduğu unutulmamalıdır.
Bu yazıda duyu bütünlüğü bozukluğu  hakkında genel ve bilimsel temellere dayanan kısa bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Benzer sorunları yaşayan bireylere ne tür bir yardım almaları gerektiği konusunda yardımcı olmak amaçlanmıştır. Daha ayrıntılı bilgi ve yardım almak için ergoterapistinizle görüşmenizi tavsiye ederim.

“… Davranışa olumsuz ya da“ kötü ”olarak bakmak yerine, davranışların size ne anlatmaya çalıştığına bakın…”
Çocuklarınızın küçük dünyalarını büyütmek ve gelecekte size minnettar olmaları için lütfen bu sözü benimseyin.

 Aşağıda çocuğunuzun bazı davranışlarının neden kaynaklı olabileceğinin sebepleri verilmiştir.
Dokunma, hareket, ses veya göremeye aşırı tepkili: 

•Dikkati hemen dağılabilir                                                                                                                                     

•Dokunulmasından hoşlanmaz                                                                                                                                                         
•Bazı yiyecekleri yemekten ve giysileri giymekten dokusu yüzünden kaçınır                                                                                   
•Parklarda arkadaşlarının oynadıkları oyunlardan korkma ve kaçma                                                                       

 •Evdeki veya çevredeki (süpürge makinesi, çamaşır makinesi gibi seslerden korkma ve kaçma                                                    
•Beklenmedik bir hareket ile birlikte agresif tavırlar göstermek
Duyusal girdiye normalin altında tepki :

•Yoğun duyusal girdi arama. Örneğin kendini döndürme, nesnelerin üzerine kendini atma veya bilerek çarpma                              
•Vücudunun hangi pozisyonda olduğu ve çarptığında veya düştüğünde ağrının farkında olmama                                                 
•Aşırı tepkisellik ve az tepkisellik arasında geçişler yapabilir
Normalin dışında düşük/yüksek aktivite seviyesi:
•Sürekli hareket halinde kolay kolay yorulmaz                                                                                   

•Harekete geçmekte yavaştır ya da zorlanır ve kolay yorulur

Akademik başarı ya da günlük yaşam becerilerinde gecikmeler:
•Normal sınırlarda zeka’ya rağmen akademik alanlarda problemler                                                                       

 •El yazısı, makas kullanımı, ayakkabıları ilikleme, elbiseleri düğmeleme veya fermuar çekmede problemler
Davranışın zayıf organizasyonu:
•Dürtüsel olabilir veya hareketleri anlamsız gelebilir                                                                                                                       
•Dikkati dağılabilir                                                                                                                                             

 •Görevler için motor planlamada yapmada zorlanır                                                                                     

•Aksiyonların sonuçlarını öngöremez merdivenden düşecekmiş hissi verir                                                                                   
•Yeni durumlara adapte olmada zorluk ya da yönergeleri takipte zorluk yaşayabilir                                                                       
•Başarısızlıkla karşılaştığında hayal kırıklığına uğrayabilir, agresifleşebilir veya kaçınma davranışı sergileyebilir
Zayıf Kendilik Konsepti (Self-concept):
•Tembel, sıkılmış ya da hiçbir şeye isteiği yokmuş gibi görünebilir                                                           

•Görevlerden kaçınabilir 

•Sorumluluklarını yapmakta inatçı veya zor çocuk olarak görünebilir 

Koordinasyon Problemleri:
•Zayıf bir dengesi olabilir                                                                                                                                                 

•Spor veya top becerilerinde motor beceri veya praksisten dolayı zorlukları olabilir.                                                                        
•Motor koordinasyon gerektiren yeni görevleri öğrenmede ciddi zorluğu olabilir.                                                                 
•Sarsak, sakar veya katı görünebilir.