Tıpkı embriyolarda olduğu gibi yumurtalarında dondurularak saklanması ve daha sonra çözülerek embriyo oluşturulması mümkündür ve günümüzde vitrifikasyon (hızlı dondurma) tekniği ile uygulanmaktadır.
Ülkemizde hangi tıbbi durumlarda kadınların yumurtalarını (oositler) dondurmak için başvurabileceği Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenmiştir. 30 Eylül 2014 tarihinde yayınlanan bir yönetmelik ile evli olmayan ancak yumurtalık rezervi azalmış, henüz doğurmamış veya aile öyküsünde erken menopoz hikâyesi bulunan kadınlar yumurtalarını dondurarak saklatabilecektir.
Bu durumun üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi durumunda yumurtalar dondurulabilmektedir. Ayrıca, kemoterapi ve radyoterapi gibi oosit hücrelerine zarar veren tedavilerde veya üreme işlevinin kaybedilmesine yol açacak ameliyatlar öncesinde (yumurtalıkların alınması gibi) oositlerin dondurulması mümkündür.
Yumurta dondurulması aynı embriyolarda olduğu merkezimizde vitrifikasyon (camlaştırma/ hızlı dondurma) yöntemi ile uygulanmaktadır. Bu amaçla kullanılan solüsyon ve protokollerdeki iyileşmelerle artık taze denemelere benzer sonuçlar elde edilmektedir.
Oosit (yumurta) dondurma işleminde, öncelikle hastaya, tüp bebek tedavisinde uygulandığı şekilde, kontrollü ovülasyon indüksiyonu uygulanarak elde edilecek oosit sayısının arttırılması gerekmektedir. Toplanan oositler 2 saat sonra dondurma öncesi hazırlık işlemlerinin ardından, özel vitrifikasyon kiti ile özel dondurma protokolü kullanılarak dondurulur ve -195 C’de saklanır.
Dondurulan oositler, ilgili yönetmelikteki sınırlama çerçevesinde, en fazla 5 sene saklanabilmektedir. Fakat Sağlık Bakanlığı’na dilekçe ile uzatma talebinin iletilmesi halinde bu sürenin uzatılabileceği de belirtilmiştir.
YUMURTA DONDURMA İŞLEMİ KİMLERE, NE ZAMAN UYGULANIR?
Yumurta dondurma işlemi yumurtalıklarında yumurta üretimi olan her yaştaki kadına yapılabilir.
Yumurta dondurma işlemini:
Kanser tedavisi olarak kemoterapi ve radyoterapi gibi yumurta hücrelerine zararlı tedavilere başlamadan önce, Ailesinde erken menopoz öyküsü olan, yumurtalık rezervi azalmış henüz evlenmemiş ve gebe kalamamış kadınlara, Over - yumurtalıkları ameliyatla alınması gereken, dolayısı ile üreme fonksiyonlarının kaybedilmesi riski olan kadınlara ameliyat öncesinde,Gebeliklerini geç evlenme nedeni ile ileri yaşlara erteleyen kadınlara yapmaktayız.
YUMURTA DONDURMA İŞLEMİNİN AŞAMALARI
Yumurta dondurma işlemi yaklaşık 10-15 gün sürmektedir.
Yumurta Geliştirme: Adetinin 2-3. günü yumurtaları uyarıcı gonadotropin iğnelerine başlayarak, gelişebildiği kadar çok yumurta geliştirmeye çalışıyoruz. Bu zaman sürecinde hastamız ortalama 4-5 kez muayene, ultrasonografi ve hormon tetkikimizden geçmektedir.
Yumurtaların Toplanması (OPU - Oocyte pick up): Yumurta - follikül büyüklükleri istenilen düzeye ulaştığında, gelişen yumurtaları vajinal ultrasonografi eşliğinde özel iğnelerle topluyoruz. Bu işlem genel anestezi altında yapılmakta ve yaklaşık 10-15 dakika sürmektedir. Hastamız yaklaşık 2 saat sonra normal yaşamına dönebilir.
Yumurtaların Dondurulması: Toplanan yumurtaları, klasik tüp bebek işleminde yaptığımız mikroenjeksiyon (ICSI/IMSI) ile dölleme işlemi yapmadan, antifriz özellikli kimyasal solüsyonlarla (kriyoprotektan) işlemden geçirerek, -196 C°' de sıvı azot tanklarında uzun süre saklanacak şekilde donduruyoruz. Dondurma; vitrifikasyon (camlaştırma) dediğimiz, tecrübe isteyen, çok hızlı dondurma prensibine dayanan, amacı dondurma sırasında yumurtalara ciddi zararlar verebilecek su kristallerinin oluşmasını engellemek olan, özel bir teknikle yapılmaktadır.
Tüp Bebek Tedavisi: Gebelik istediğinde hastamız bize başvurmakta, biz de hastanın yumurtalarını çözerek tüp bebek işlemini başlatmaktayız. Vitrifikasyon ile dondurulan yumurtalar yaklaşık % 90-100 oranında canlı kalmaktadırlar. Canlı olarak çözüldüğü saptanan yumurtalara, eşlerden alınan spermlerle mikroenjeksiyon (ICSI/IMSI) ile dölleme işlemi yapıp, gelişen embriyoları klasik tüp bebekte olduğu gibi hastamıza transfer etmekteyiz.
Son çalışmalar; yaş faktörü de göze alındığında, vitrifikasyon ile dondurulup çözülen yumurtalardan elde edilen embriyoların transferi ile taze embriyo transferine yakın gebelik oranlarının sağlanabildiğini göstermektedir. Ancak, yumurta sayısı 15-20 olduğunda ideal başarı oranı yakalanabildiği bildirilmektedir. Yumurta sayısı daha az olan hastalar, yumurta dondurma işlemini birden fazla defa tekrar etmek zorunda kalabilir. İşlemE en az 8-10 yumurta dondurulana dek devam edilmesi önerilmektedir. Az sayıda yumurta elde edilen olgularda, başarı şansı dondurulabilen yumurta sayısı azaldıkça azalmaktadır.
Türkiye’ de yumurta dondurulması işlemi bekar kadınlara tıbbi nedenlerle uygulanmakta iken, tüp bebek tedavi işlemleri için evli olma şartı aranmaktadır.
